En dan studeer je ineens aan de Uni...

…wat natuurlijk in het buitenland een bredere betekenis heeft dan in Nederland, maar toch. Als hbo-student zijn er dan wel een paar verrassingen. Toen ik hier aankwam in maart bleek dat mijn stageschool over een week zou beginnen met weken vol examens, rapportenvergaderingen en vakantie. Na een weekje lessen geobserveerd te hebben had ik ineens veel tijd over, die ik gelukkig kon besteden op de University of Ghana, waar ik zoveel colleges bij mocht wonen als ik zelf wilde binnen de afdeling muziek. De afgelopen weken heb ik colleges gevolgd over de muziekgeschiedenis van Ghana door professor Collins; een man uit Engeland die al zo’n vijftig jaar in Ghana woont. Hij heeft in veel Ghanese bandjes gespeeld, wat maakt dat hij de muziekcultuur van binnenuit kent. Heel interessant, en bruikbaar voor mijn onderzoek!

Theoretische en praktische colleges

Een ander vak wat ik bijwoonde was samen met masterstudenten en ging over onderzoek doen. De docent hiervoor is ook aangewezen als een soort supervisor voor mijn onderzoek, dus hij behandelt me alsof ik ook een masterstudent ben die een scriptie moet schrijven. Op zich niet erg, het dwingt me om serieus aan de slag te gaan met mijn onderzoek: ik heb zelfs al een heel boek gelezen over muziekonderwijs in dit land, en tijd doorgebracht in de Universiteitsbibliotheek om artikelen te lezen. Deze man verraste me wel met een opmerking. Ik weet dat titels en beleefdheid in dit land erg belangrijk zijn, maar had de docent in een e-mail aangesproken met ‘mister’ in plaats van ‘prof’. Hij moest me later toch even licht beledigd duidelijk maken dat dit niet kon: als professor diende hij toch zeker met die titel aangesproken te worden. Op zich te begrijpen in een omgeving waar dit soort titels ook écht van belang zijn voor het krijgen van een baan, maar aangezien ik in Nederland docenten gewoon met ‘jij’ en hun voornaam aanspreek is het toch even wennen. Ghanese studenten houden zich hier perfect aan: ze zijn altijd beleefd en zullen een professor nooit tegenspreken.

Gelukkig, ondanks dat het een Uni is, worden hier ook praktisch ingerichte colleges gegeven! Zo is er het college over traditionele Afrikaanse muziek waarbij we traditionele drumpatronen leren op verschillende percussie-instrumenten. Ik had verwacht de slechtste student van de groep te zijn, maar gelukkig zijn er ook Ghanese studenten met een minder ontwikkeld gevoel voor ritme. Ondanks dat ik halverwege het semester inviel heb ik afgelopen week toch een behoorlijk gecompliceerde drumsolo gespeeld waarbij ik begeleid werd door de combinatie van verschillende instrumenten met verschillende ritmes. Een hele prestatie voor mij als klassiek geschoolde harpiste, want het was ook nog eens zonder bladmuziek!

Seperewa-lessen

Dat ‘zonder bladmuziek’ is nog een groter probleem bij mijn lessen op de seperewa… Mister Osei, wereldheld op dit instrument, geeft mij les op de Ghanese harp die te vergelijken valt met de bekendere kora. Toen ik vooraf filmpjes bekeek werd ik een beetje nerveus: ongrijpbare ritmes en melodieën die ik met geen mogelijkheid na kon zingen. Gelukkig is mister Osei een man met oneindig veel geduld en neemt hij kleine stapjes. De seperewa is een instrument van de Akan-stam wat gebruikt wordt om verhalen te vertellen door middel van muziek. Zo speelt mister Osei bijvoorbeeld vaak op begrafenissen waarbij hij het levensverhaal van de overledene omzet in een muziekstuk op de seperewa waarbij hij zingt. Het instrument heeft acht tot veertien snaren; twee rijen die je elk met één duim bespeelt. Mixolydisch gestemd, dus met een verlaagd septiem in de majeur toonladder.

Intussen ben ik aan het studeren op een liedje over twee vrienden waarvan de een geld tegoed heeft van de ander. Afgelopen week liet ik mister Osei (toch wel een beetje trots) horen dat ik het liedje kon zingen terwijl ik het begeleidde met een ritmisch patroon op de seperewa. Ik had de melodie gekopieerd die hij zong toen ik een filmpje maakte, maar blijkbaar wilde mister Osei dat ik een andere melodie zong, zodat we het als duet kunnen uitvoeren. Verwarrend: er kan altijd gevarieerd worden in melodieën en dat doet hij ook letterlijk altijd, maar nu moest ik ineens een vaste melodie gebruiken die hij ter plekke verzon en nog een paar keer aanpaste. Uiteindelijk kon ik de notennamen boven de woorden schrijven waardoor ik het kan instuderen zoals de bedoeling, maar het kostte wel wat moeite. Ik smokkel dus wel een beetje door dingen te noteren en filmpjes te maken, maar anders is de kans te groot dat ik de volgende les een compleet eigen versie heb gemaakt van een liedje; de Afrikaanse melodieën en ritmes klinken niet logisch genoeg in mijn oren om ze snel te onthouden. Mister Osei hecht trouwens ondanks zijn meesterschap minder waarde aan titels en beleefdheid, evenals zijn collega (xylofoondocent) met wie hij een kantoor en lokaal deelt. Tijdens een les waarbij ik in het kantoor zat deed die collega dan ook rustig een dutje achter zijn bureau, zich er niet aan storend dat ik daar les had. Intussen weet ik dan weer wel dat ik deze mannen uit beleefdheid beter toch met ‘mister’ dan direct met hun voornaam aan kan spreken.

Universiteitsleven

Had ik trouwens al verteld dat de campus van de Uni echt supergroot is? Er studeren zo’n 30.000 studenten, waarvan de meesten ook op de campus wonen. Volgens mij wonen er in Goes nét iets meer mensen. De campus is dan ook een dorp op zich, met supermarkt en ziekenhuis en een school voor de kinderen van internationale profs. Vlakbij de muziekafdeling is de Bush Canteen; een soort terras omgeven door kleine tentjes die traditioneel Ghanees eten serveren, voor ongeveer €1,00 per maaltijd. Ondanks de aanwezigheid van vliegen en de afwezigheid van westerse hygiëne kun je er heerlijk warm eten, en voor de lunch ben ik daar dan ook vaak te vinden. Wanneer ik met een paar Ghanese vrienden ben moet ik oppassen dat ze niet voor me betalen, want dat doen ze maar al te graag. Op de terugweg kom ik altijd langs een mevrouw die me maar al te graag wat fruit als toetje verkoopt: banaan, watermeloen, sinaasappel, appel of mango.

Oh, en in die Bush Canteen heb ik van de week mijn haar laten vlechten! Iets wat ik al langer wilde proberen, en een verblijf in Ghana vond ik wel een legitieme reden. Ik had aan één van de kappers al beloofd dat ik daarheen zou komen wanneer ik tijd had. Het kostte wat moeite om haar te vinden in mijn kleur, maar toen ik dat had en uitgelegd had welke vlechtjes ik wilde, was ik een uur later aan de beurt. Ik had wel verwacht dat ik er een paar uur zou zitten, maar uiteindelijk kwam ik pas ongeveer acht uur later uit de kappersstoel. Ik blij dat ik daarvoor flink geluncht had…

Vanaf volgende week ga ik nog maar één dag per week naar de Uni, en hoop ik te beginnen met muziekles geven op de Morning Star School. Spannend, én heel veel zin in!